بررسی های پترولوژی و دگرسانه های موجود در تود ه نفوذی منطقه ورامه در جنوب غرب بوئین زهرا

محدوده مورد مطالعه در جنوب شهرستان بوئین زهرا با مساحتی حدود 24 کیلومتر مربع در میان طول های جغرافیایی"30 ´22 ?49 تا "30 ´49 ?49 و عرض های جغرافیایی"30 ´27 ?35 تا "30´34 ?35 بین استان های قزوین و مرکزی قرار گرفته است. ژئومورفولوژی و ریخت های حاکم بر رشته کوه های منطقه، متاثر از تنوع سنگ شناسی در منطقه است. به طوری که مناطقی که زیر پوشش سنگ های گرانیتی آلتره قرار دارند دارای ریخت های تپه ماهوری و مناطقی که در آن سنگ های آتشفشانی رخنمون دارند صخره ساز هستند. منطقه مورد نظر، براساس تقسیم بندی های گوناگون پهنه های رسوبی- ساختاری ایران، در رشته کوه های ایران مرکزی و در زون ماگمایی ارومیه- بزمان جای دارد و از توده ها و زبانه های گرانیتوئیدی و مجموعه ای ازسنگ های آتشفشانی ائوسن تشکیل شده است. سنگ های گرانیتوئیدی با طیف ترکیبی گرانیت تا دیوریت در منطقه رخنمون دارند که از لحاظ سنی، سنگ های آتشفشانی ائوسن بالایی را قطع کرده و قطعات گرد شده آن در کنگلومرای پلیوسن وجود دارد؛ بنابراین می توان سنی معادل الیگوسن تا میوسن را برای آن در نظر گرفت. با توجه به مشاهدات صحرایی تزریق گرانیتوئیدهای منطقه در دو فاز جداگانه انجام شده است. در مرحله اول پیکره اصلی گرانیتوئیدها شکل گرفته و در فاز بعد مجموعه ای شامل آپلیت و آلکالی گرانیت، آن ها را قطع است. مجموعه ای از آنکلاوها در توده نفوذی گرانیتوئیدی منطقه وجود دارند که عمدتاً غنی از کانی های فرومنیزین می باشند. این آنکلاوها بافت میکروگرانولار دارند و دارای، پلاژیوکلاز، کوارتز، بیوتیت و آمفیبول و گاهی کلینوپیروکسن هستند. سنگ های دگرگون منطقه شامل گرانیت های کاتاکلاستیک و هورنفلس های سیلیکاته با رخساره ضعیف دگرگونی هستند که به صورت رخنمون هایی کوچک و پراکنده در پیرامون توده نفوذی مورد مطالعه دیده می شوند. فرایندهای آلتراسیون به گونه ای وسیع بر روی سنگ های منطقه تاثیر گذاشته است. دگرسانی هم در امتداد درزه ها و هم در بخش های سطحی تر توده دیده می شود و شامل آلتراسیون های اکسیداسیون، آرژیلی شدن و سریسیتی شدن است. براساس مطالعات پتروگرافی مدال صورت گرفته انواع سنگ های توده های گرانیتوئیدی منطقه به ترتیب فراوانی شامل گرانودیوریت، کوارتزمونزونیت، گرانیت، کوارتزمونزودیوریت و دیوریت هستند. کانی های اصلی موجود در توده گرانیتوئیدی ورامه کوارتز، پلاژیوکلاز، فلدسپات های آلکالن، هورنبلند و بیوتیت هستند. کانی های فرعی و ثانوی نیز شامل کلینوپیروکسن، اسفن، کلریت، کلسیت، سریسیت، آپاتیت، زیرکن، اپیدوت، ترمولیت-اکتینولیت و اکسیدهای آهن هستند. عمده ترین بافت های شناخته شده در سنگ های نفوذی بافت های گرانولار، پویی کیلیتیک، میرمکیت و پرتیتی است. رسی شدن، سریسیتی شدن، سوسوریتی شدن، کلریتی شدن و کلسیتی شدن از دگرسانی های بسیار رایج در سنگ های مطالعه شده است. با توجه به نتایج مطالعات ژئوشیمیایی ماگمای تشکیل دهنده سنگ های گرانیتوئیدی منطقه ورامه از نوع کالکوآلکالن سرشار از پتاسیم است که از لحاظ ضریب اشباع شدگـــی از آلومینیم متاآلومین بوده و ویژگی های بارز گرانیتوئیدهای تیپ i را نشان می دهد. روند تغییرات اکسید های اصلی نمونه های توده گرانیتوئیدی ورامه در مقابل سیلیس بیانگر پدیده تفریق از نوع تبلور بخشی است. بر اساس تقسیم بندی محیط های تکتونیکی، نمونه های منطقه در قلمرو گرانیت های کوهزایی کمان ماگمایی (vag) جای می گیرند و تمایل به محدوده گرانیتوئیدهای قوس قاره ای (cag) دارند. الگوی توزیع عناصر کمیاب در نمودارهای عنکبوتی بیانگر آن است که نمونه های منطقه نسبت به گوشته اولیه و کندریت از عناصر گروه lile به شدت غنی شده اند و از عناصر گروه hfse تهی شدگی دارند. با توجه به مطالعات زمین شناسی صورت گرفته گرانیتوئید ورامه در یک محیط کوهزایی مرتبط با سیستم فرورانش و احتمالا همزمان با برخورد تشکیل شده است و شواهد ژئوشیمیایی نشانگر فرآیندهای تفریق ماگمایی و آلایش در حین تشکیل و جایگیری آن است.